op 23 december jl. trok ik er snel nog even op uit om vogels te spotten in Zeeland.

Wat regenbuien later zag ik een groep steltlopers. Ik brak mijn hoofd over welke soort het nu precies zou zijn. Het leek haast onbegonnen werk om ze te determineren. Zelfs met een telescoop binnen handbereik was de groep te ver weg.  Maar zoals bij veel uitstapjes viel er wat te leren.

Ik dacht eerst dat het een groep Tureluurs was. Een groot deel van de Nederlandse populatie van deze vogel kom je tegen in het Deltagebied, zowel ‘s zomers als ‘s winters.

Om te beginnen telde ik de groep: 56 vogels. Van eenzelfde soort? De uitkomst bleek verrassend (voor mij)

Toen ik beter keek zag ik verschillen tussen de individuen. Hier zaten dus waarschijnlijk verschillende soorten.

Maar Welke?

Ik observeerde en checkte

  • De periode van het jaar: winter.
  • Voorkomen/habitat: Deltagebied, i.d.g. Langs de kust van de Westerschelde, brakke omstandigheden, in natte graslanden.
  • Silhouet: De Jizz (General Impression of Size and Shape): middelgrote, beetje plompe, vogel. Oranje poten en snavelbasis zijn te zien
  • Gedrag: zenuwachtig, lawaaierig, peurt voortdurend met snavel.

Tureluur/Zwarte ruiter?

Op basis van deze waarnemingen kwam de Tureluur er inderdaad als eerste soort uit.

Er was één kenmerk dat mijn twijfel niet wegnam. Deze vogel was in winterkleed.  Ik las dat een Tureluur (Tringa totanus) wel eens te verwarren zou zijn met een Zwarte ruiter (Tringa erythropus). In zomerkleed is er weinig verwarring mogelijk tussen deze twee. Een Zwarte ruiter heeft dan een verenkleed dat zwart is, bezet met witte vlekjes. Zelfs zijn poten zijn zwart. Ik zag deze prachtige strandloper ooit tijdens de zomermaanden in Scandinaviê, maar nooit in combinatie met een Tureluur in winterkleed. Zouden er in deze groep Zwarte ruiters zitten?

Ik observeerde en checkte nog eens met de Zwarte ruiter in gedachten:

  • De periode van het jaar: winter. De Zwarte ruiter is in onze contreien enkel tijdens de najaarstrek te zien volgens de literatuur. Daar is het dus nu te laat voor. Maar met de klimaatopwarming gebeuren er rare dingen tegenwoordig en ook: zeg nooit, nooit.
  • Voorkomen/habitat : cfr. Tureluur.
  • Silhouet: Jizz: zou groter en eleganter moeten zijn dan de Tureluur. En volgens mijn observaties is dat ook zo. Langere, poten en snavel, iets slankere vogel. Ik checkte de kleur van de poten maar ik kon daar geen duidelijke waarnemingen doen omdat ik merkte dat er teveel tegenlicht was en de poten daarom donker kleurden. In principe heeft de Zwarte ruiter in de winter oranje poten, net als de Tureluur. (Trouwens: Ik keek ook hoe diep de zogenaamde Tureluurs in het water stonden. Ik kreeg het vermoeden dat de kortere poten misschien wel langer waren omdat ze dieper stonden).

 

Uitsluitsel?

Op basis van deze waarnemingen kon ik dus ik geen besluiten trekken. Na opzoekwerk in de nieuwe Vogelatlas van Nederland bleken de aantallen wintervogels van deze soort ook laag te zijn: 140 tot 190 exemplaren, maar wél in het gebied waar ik de observatie deed, dus…

Er is nochtans  een kenmerk dat uitsluitsel geeft over deze kopbreker. In de vlucht hebben beide soorten een witte rugwig, maar de Tureluur heeft ook witte achtervleugels. Dat significant verschil kreeg ik niet te zien omdat geen enkel exemplaar opvloog tijdens mijn 20 minuten durende waarneming. Ongelofelijk maar waar. It’s all in the game. Ik kon ze opjagen, maar heb netjes binnen de lijntjes gekleurd.

Thuisgekomen bekeek ik de foto’s die ik nam door mijn smartphone op mijn telescoop te leggen. Je zal altijd zien: ik had mijn camera bij maar de batterij was niet opgeladen.  Mijn veldgids liet ik thuis liggen omdat ik dacht dat ik het allemaal wel wist. Iedere keer kom ik bedrogen uit.

Tip: Neem gewoon alles mee dat er toe kan bijdragen om je waarnemingen zo accuraat mogelijk uit te voeren.

 

 

Ik probeerde deze foto te uploaden maar lukte niet zo goed, enfin je ziet een aantal steltlopers, met een zwaar vermoeden van Grutto’s op het strand.

 

Holy shit

Wanneer ik de foto doorstuur naar Koen Leysen van CVN – Natuurpunt kaatst hij het balletje terug: “Moeilijke foto, maar zijn dat geen Grutto’s?”

Holy shit, dacht ik meteen. Dat kan best. Ik smijt de foto dan maar op Instagram en de paar reacties spreken ook van Grutto (Limosa limosa). Zou het dan toch? Grutto’s zijn toch geen wintervogels? Die moeten volgens mijn bescheiden mening nu ergens in een rijstveld in West-Afrika zitten. Hoe meer ik naar de foto kijk hoe meer het een Grutto wordt. Opletten voor een selffulfilling prophecy, nu… maar toch. Kijk eens wat een kloeke, elegante vogel met lange poten en grote snavel. Dit moet wel een Grutto zijn.

 

Islandica en lapponica

Als we er van uitgaan dat de vogels inderdaad Grutto’s zijn dan is het verhaal nog niet ten einde. De nominaatvorm, Limosa limosa is inderdaad in West-Afrika, maar de ondersoort Limosa limosa islandica begint niet alleen aan een populatie-opmars in het broedgebied in IJsland, maar er worden relatief meer exemplaren van deze ondersoort waargenomen in Nederland tijdens de winter. De vogelatlas van Nederland schat zo’n 400-800 overwinteraars.

Het zou dus de IJslandse ondersoort kunnen zijn.

 

Of… het zou ook de Rosse grutto kunnen zijn (Limosa lapponica). Tienduizenden van deze Scandinavische exemplaren overwinteren in Nederland. Minder elegant gebouwd dan de Grutto, en met een lichtjes opwippende snavel.

 

Op de foto’s zie ik eerder een elegante vogel met een rechte snavel. Hoewel ik hier en daar een ietwat krommere snavel meen te zien. In mijn binnenste besluit ik dat ik waarschijnlijk tussen de Tureluurs, Scholeksters, Wulpen en 1 Kluut een aantal Grutto’s heb gezien van de ondersoort islandica. Maar ik ben niet 100 % zeker. Dus maak ik geen officiêle melding van deze waarneming. Want ik ben een nerd. Een birdnerd. Yeah.

Goed 2019 gewenst.

 

Bronnen:

  • Steltlopers van Europa, Lars Gejl.
  • Vogeldeterminatie, Keith Vinicombe, Alan Harris en Laurel Tucker.
  • Vogelatlas van Nederland, Sovon Vogelonderzoek.
  • ANWB Vogelgids, Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterström.

Tip:

  • WaderTales : Een Engelstalige blog over Steltlopers. Check hier

 

 

Geef een reactie

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *